مطالعه تطبیقی حدود مداخله پزشک در بیماران بی‌هوش و فاقد اختیار در حقوق ایران و نظام حقوقی آلمان

نویسندگان

    محمدرضا گنج خانلو دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران
    احمد پاپی دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم شناسی، گروه حقوق، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران
    نفیسه متولی زاده نائینی * استادیار ، گروه حقوق، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران motavallizade@meybod.ac.ir

کلمات کلیدی:

حقوق پزشکی, رضایت آگاهانه, اضطرار, نماینده درمانی

چکیده

با پیشرفت شگرف دانش پزشکی و افزایش پیچیدگی اقدامات درمانی، به‌ویژه در شرایط اورژانسی، ضرورت بازنگری در حدود و ضوابط قانونی مداخله پزشک بیش از پیش احساس می‌شود. در حقوق ایران که بر مبانی فقه شیعه امامیه استوار است، قواعدی چون اضطرار، لاضرر و احسان مبنای مشروعیت چنین مداخلاتی هستند. در مقابل، نظام حقوقی آلمان با تأکید بر اصل خودمختاری بیمار، ابزارهای پیشینی نظیر وصیت‌نامه درمانی و نماینده قانونی را برای چنین مواقعی پیش‌بینی کرده است. هدف این پژوهش، بررسی تطبیقی این دو نظام جهت شناسایی خلاهای قانونی ایران و ارائه راهکارهای اصلاحی می‌باشد. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد تطبیقی، به بررسی منابع فقهی، حقوقی و قانونی ایران و آلمان پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که هر دو نظام حقوقی اصل نجات جان بیمار را در شرایط اضطراری بر دیگر اصول مقدم می‌دانند. با این حال، نظام حقوقی آلمان با تدوین ابزارهای حقوقی همچون وصیت‌نامه درمانی و نماینده درمانی، توانسته است خلأهای اجرایی را به شکل دقیق‌تری پوشش دهد؛ در حالی که در حقوق ایران، این ابزارها فاقد مبنای قانونی مدون‌اند. پژوهش حاضر بر این باور است که نظام حقوقی ایران با حفظ مبانی فقهی خود می‌تواند از ساختار منسجم حقوق آلمان در حمایت از بیماران فاقد اختیار بهره گیرد. پیشنهاد می‌شود با تدوین قوانین مکمل در زمینه نماینده درمانی، وصیت‌نامه پزشکی و آموزش حقوق سلامت، ضمن تقویت امنیت حقوقی پزشکان، حقوق بیماران نیز به شکلی مؤثرتر تضمین گردد. این اقدامات می‌تواند موجب ارتقاء کارآمدی نظام سلامت در شرایط بحرانی گردد.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Ahuja, D., Batra, P., Bhatia, O., & Singh, A. K. (2024). Ethical Dilemmas and Conventionalism in Healthcare: A Scoping Review. Cureus, 16(9).

Alizadeh Yaghoob, M., Mohammad, & Alinezhad, E. (2022). The Effects of Exemption from Liability Clauses in Medical Law with Emphasis on the New Islamic Penal Code. Medical Law Research Journal, 16(57), 810-825.

Anahid, F., Azad, M., & Ghodsi Aghche Kand, S. S. (2022). The Role of Consent in Medical Liability. The 5th International Conference on Jurisprudence, Law, and Religious Studies,

Chitsaz, R. (2015). Medical Ethics. Jame-e-Negar.

Esfahani, S. A. (2001). Wasīlat al-Najāh. Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini’s Works.

Hammad, N. (2008). Mu‘jam al-Muṣṭalaḥāt al-Māliyyah wa al-Iqtiṣādiyyah fī Lughah al-Fuqahā’. Dar al-Qalam.

Hilli, A. i. S. a.-D. M. (1988). Al-Muhadhdhab al-Bāri‘ fī Sharḥ al-Mukhtaṣar al-Nāfi‘. Islamic Publishing Institute.

Joodaki, B., Ghani, K., & Amraei, M. (2016). A Jurisprudential-Legal Study of Patient Consent and Disclaimer and Their Legal Effects. Forensic Medicine Journal, 22(3), 173-182.

Khansari, S. A. (1985). Jāmi‘ al-Madārik fī Sharḥ al-Mukhtaṣar al-Nāfi‘. Islamic Publications.

Khoei, S. A. M. (1987). Al-Masā’il al-Shar‘iyyah: Istiftā’āt al-Mu‘āmalāt (4 ed.). Institute for the Revival of Imam Khoei’s Works.

Khomeini, S. R. M. (2000). Tahrīr al-Wasīlah, vol. 2 (4 ed.). Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini’s Works.

Kulayni, M. i. Y. q. (1986). Al-Kāfī (4 ed.). Dar al-Kutub al-Islamiyyah.

Makarem Shirazi, N. (1990). Al-Qawā‘id al-Fiqhiyyah, vol. 1 (3 ed.). Amir al-Mu’minin School Publications.

Mirza Qomi, A. i. M. H. (1958). Qawānīn al-Uṣūl. Maktabat al-Islamiyyah.

Mousavi Tabrizi, S. H. (2018). Fiqh-Based Legal Maxims in Medicine. Research Institute for Islamic Culture and Thought.

Mufid, M. i. M. (1989). Al-Muqni‘ah (2 ed.). Islamic Publishing Institute.

Muḥaqqiq Hilli, N. a.-D. (2006). Sharā’i‘ al-Islām. Dar Ihya’ al-Turath al-‘Arabi.

Munir, M. A., Tandiabang, P. A., Basry, A., Setyawati, T., Mahardinata, N. A., & Rahman, N. (2022). A Medical Ethics Review of Elective Orthopaedic Surgery Management during the Pandemic COVID-19 Era. Annals of medicine and surgery, 78, 103845. https://doi.org/10.1016/j.amsu.2022.103845

Nalubega, S., Kutyabami, P., & Twimukye, A. (2024). Practices and Attitudes of Herbalists Regarding Informed Consent in Uganda: A Qualitative Study. BMC Medical Ethics, 25, 106. https://doi.org/10.1186/s12910-024-01104-1

Parsapour, M. B., & Ghasemzadeh, S. R. (2011). A Jurisprudential and Legal Analysis of the Patient’s Informed Consent and the Physician’s Duty of Disclosure (A Comparative Study in English and French Law). Iranian Journal of Medical Ethics and History, 5(1), 39-50.

Rixen, S. (2020). Patientenverfügung und Vorsorgevollmacht. De Gruyter.

Safi Golpayegani, L. (1992). Istiftā’āt wa Naẓariyyāt. Rahnamoon Quarterly(2–3).

Shahverdi, H., Nasiri, E., Jokar, A., & Darabinia, M. (2023). An Analysis of the Ethical Foundations in the Works of Abu Bakr al-Razi and Qutb al-Din Shirazi. Religion and Health, 11(2), 65-78.

Shojaei, A. (2014). A Comparative Study of Patient Informed Consent in the Legal Systems of Iran and Germany [Master's thesis, Shahid Beheshti University, Faculty of Social Sciences].

Sotoudeh, J. (2016). Medical Ethics from the Perspective of Islamic Jurisprudence. SAMT.

Spence, K., & Maestro, M. L. (2024). Selected Publications-2023-2024. Developmental Observer, 17(3).

Tabataba’i Yazdi, S. M. K. (1996). Al-‘Urwah al-Wuthqā, with commentaries by Imam Khomeini. Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeini’s Works.

Xue, C., Du, Y., Yang, H., Jin, H., Zhao, Y., Ren, B., & Dong, Z. (2024). Evaluating Vonoprazan and Tegoprazan for Gastroesophageal Reflux Disease Treatment in Chinese Healthcare: An EVIDEM Framework Analysis. BMC Gastroenterology, 24(1), 208. https://doi.org/10.1186/s12876-024-03297-6

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۴/۱۰/۱۶

ارسال

۱۴۰۴/۰۲/۱۱

بازنگری

۱۴۰۴/۰۵/۲۴

پذیرش

۱۴۰۴/۰۵/۲۹

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

گنج خانلو م.، پاپی ا.، و متولی زاده نائینی ن. (1404). مطالعه تطبیقی حدود مداخله پزشک در بیماران بی‌هوش و فاقد اختیار در حقوق ایران و نظام حقوقی آلمان. دانشنامه فقه و حقوق تطبیقی، 1-17. https://www.jecjl.com/index.php/jecjl/article/view/294

مقالات مشابه

11-20 از 157

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.